Van oudsher was het heffingsrecht over pensioen- en overige oudedagsuitkeringen in belastingverdragen toegewezen aan het woonland. In de loop der jaren probeert Nederland echter steeds meer om het heffingsrecht toegewezen te krijgen aan het bronland. In het huidige belastingverdrag met België, dat is ingegaan per 1 januari 2003, geldt als hoofdregel nog steeds een heffingsrecht voor het woonland. Maar indien voldaan wordt aan enkele voorwaarden, waaronder een relatief lage heffing in België over de uitkeringen en een totaal van de uitkeringen van minimaal € 25.000, komt het heffingsrecht toe aan het bronland. In daarna afgesloten belastingverdragen is de insteek van Nederland om in nog meer situaties het heffingsrecht toegewezen te krijgen aan het bronland. Op deze manier komt voor mensen die in hun werkzame periode hun pensioenrechten in Nederland hebben opgebouwd en later geëmigreerd zijn, steeds vaker het heffingsrecht toe aan Nederland.
Het nieuwe belastingverdrag tussen Nederland en Duitsland, in werking getreden per 1 januari 2016, is hiervan ook een voorbeeld. Ontvangt een inwoner van Duitsland per jaar meer dan € 15.000 aan pensioen-, lijfrente- en/of sociale zekerheidsuitkeringen uit Nederland, dan betaalt hij daarover in Nederland belasting (met een beperkte overgangsregeling). Zoals al eerder gemeld zijn de onderhandelingen tussen Nederland en België over een nieuw belastingverdrag in een vrij ver gevorderd stadium en de verwachting is dat ook daarin een uitgebreidere bronstaatheffing voor pensioenuitkeringen zal worden opgenomen.
Recent heeft Nederland een nieuw belastingverdrag gesloten met Ierland. Het heffingsrecht over pensioenen van in totaal meer dan € 25.000 per jaar is in het nieuwe verdrag onder voorwaarden toegewezen aan het bronland. Voor bestaande gevallen is een overgangsregeling getroffen. En met Zwitserland heeft Nederland overeenstemming bereikt over wijziging van het belastingverdrag, dat pas in 2011 in werking was getreden, via een protocol. De heffingsrechtverdeling over de pensioenen in dit verdrag wordt aangepast en vereenvoudigd. Op dit moment wordt het heffingsrecht over pensioenen onder voorwaarden aan de bronstaat toegewezen. Deze voorwaarden voor de bronstaatheffing komen te vervallen en het heffingsrecht zal worden beperkt tot maximaal 15 procent.
Bron: Ministerie van Financiën 12 en 14 juni 2019.