Een fiscale woonplaats wordt niet zomaar verplaatst en verdient daarom de nodige aandacht. Het is namelijk van belang, dat u ook daadwerkelijk in België woont: hier moet u dus een woning hebben en hier moet ook het centrum van uw leven zijn. Onvoldoende is dus, dat u zich in Nederland uitschrijft, inschrijft in België en meer dagen in België dan in Nederland verblijft of in België werkt (grensarbeid). Als zowel Nederland als België vinden dat u (fiscaal) inwoner bent van hun land, zal het belastingverdrag tussen beide landen hierover uitsluitsel geven. De fiscaliteit kent dus een eigen woonplaatsbegrip.

Aandachtspunten
Bij een verhuizing komt veel kijken en bij een emigratie al helemaal. Als indicatie noem ik een aantal aandachtspunten:

• Uitschrijven in gemeente in Nederland.
• Inschrijven in gemeente in België.
• Overleggen Belastingdienst Nederland en/of België.
• Invoeren van auto’s in België (keuring).
• Contact opnemen met instanties in Nederland én België over uw ziektekostenverzekering.
• Regelen van uw bankzaken bij uw bestaande bank in Nederland en een nieuwe bank in België.
• Contact opnemen met een huisarts en tandarts in België.
• Laten opmaken van een nieuw testament (in Nederland of België).
• Eventueel aanvragen nieuw paspoort en/of rijbewijs.
• Etc.

De gemeente geeft uw uitschrijving in Nederland overigens automatisch door aan de Nederlandse Belastingdienst. U krijgt vervolgens van deze dienst een vragenbrief in verband met uw emigratie.

In dit jaar bent u tot de emigratiedatum als inwoner van Nederland binnenlands belastingplichtige in Nederland en doet u hier dus aangifte van uw wereldinkomen. 
Vanaf de emigratiedatum bent u voor uw Nederlandse inkomen buitenlands belastingplichtige in Nederland.

M-biljet
Voor het jaar van emigratie ontvangt u een speciaal Nederlands aangiftebiljet. Dit is het emigratiebiljet of M-biljet. Dit biljet is veel uitgebreiderdan de normale aangifte, omdat u zowel aangifte moet doen over de binnenlandse als over de buitenlandse periode in het jaar van emigratie. Daarnaast is het aangiftebiljet ingewikkelder: u moet allerlei vragen beantwoorden in verband met de emigratie. Dit heeft te maken met deconserverende aanslagen. Hieronder leest u hier meer over.

Conserverende aanslagen
In de wet staat een aantal ficties opgenomen, die in werking treden op het moment dat u emigreert. Deze ficties gaan er bijvoorbeeld vanuit, dat u op het moment van emigratie uw pensioen afkoopt, terwijl dit in werkelijkheid niet zo is. Ook bij lijfrenten en aandelen in een eigen vennootschap geldt dit. Daarom wordt u bij emigratie een aanslag opgelegd, die u niet hoeft te betalen. Wel krijgt u tien jaar uitstel van betaling, daarna wordt de aanslag definitief kwijtgescholden. Dit geldt echter alleen als u in die tussenliggende periode uw pensioen bijvoorbeeld niet daadwerkelijk afkoopt.

Voor de belastingheffing wordt België pas van belang vanaf de dag, dat u in België woont. Vanaf dat moment bent u fiscaal inwoner van België en dus binnenlands belastingplichtige hier. Dit geldt niet als u bijvoorbeeld al eerder onroerend goed in België had. 

Het jaar van emigratie is ook het eerste jaar waarover u een Belgische aangifte uitgereikt krijgt: de aangifte personenbelasting in een lichtbruine envelop. Dit gebeurt normaal gesproken eind april van het jaar daarna. Deze aangifte moet u vóór 30 juni van het jaar indienen; indien u de aangifte door mij laat indienen via internet (tax-on-web) heeft u wat meer tijd (tot eind oktober). Gehuwden krijgen in België een gezamenlijke aangifte uitgereikt, wat leidt tot een gezamenlijke aanslag. Ieder wordt overigens wél voor zijn/haar eigen inkomsten belast.

Worden bepaalde inkomsten na emigratie nu in België of in Nederland belast? De belastingdiensten in beide landen kunnen namelijk vinden, dat een bepaald inkomen in hun land belast moet zijn. Dit zou dus kunnen leiden tot dubbele belastingheffing. Om dit te voorkomen, hebben beide landen een belastingverdrag afgesloten, dat boven hun nationale wetten gaat. Het huidige belastingverdrag werkt sinds 2003. De hoofdregel is, dat per inkomensbestanddeel bepaald wordt welk land mag heffen. De nationale wet van het land bepaalt vervolgens weer de wijze van heffen. 

Voorbeelden
In de volgende situaties wijst het verdrag de heffing bijvoorbeeld toe aan Nederland:

1. Bij Nederlandse arbeidsinkomsten (grensarbeid).
2. Bij onroerende zaken in Nederland.
3. Bij een onderneming in Nederland.

Daarentegen worden bijvoorbeeld de volgende inkomsten toegewezen aan België:

• Bij inkomsten uit vermogen (rente en dividend).
• De eigen woning.
• Pensioenuitkeringen en AOW.

Uitzonderingen
Hierbij gaat het om hoofdregels, waar vele uitzonderingen op van toepassing zijn. 
Het bekendste voorbeeld daarvan is de oudedagsuitkering die in Nederland opgebouwd is en in België laag belast wordt. Denk maar aan de Nederlandse lijfrente-uitkeringen. Als echter het totaal van deze uitkeringen per persoon per jaar meer dan € 25.000,- bedraagt, komt de belastingheffing alsnog Nederland toe.

U bent dus, als u in België woont, binnenlands belastingplichtig in België en buitenlands belastingplichtig in Nederland. Uw Nederlandse inkomen moet u aangeven in een biljet voor buitenlands belastingplichtigen (C-biljet). Deze inkomsten worden, mits de heffing door het belastingverdrag aan Nederland wordt toegewezen, in Nederland belast volgens de normale regels van de belastingwet. Ofwel, de regels en tarieven van box 1, box 2 en box 3: 
– Onder box 1 vallen bijvoorbeeld uw arbeidsinkomsten en winst uit een Nederlandse onderneming.
– Onder box 2 de aandelen in een eigen (Nederlandse) vennootschap (aanmerkelijk belang).
– Onder box 3 in Nederland gelegen onroerend goed. 
Bepaalde kosten kunt u na emigratie niet meer in Nederland aftrekken, zoals hypotheekrente en premies voor lijfrente. Voor de premieberekening is dat wel mogelijk, als u tenminste premieplichtig bent in Nederland.

Aanmerkelijk belang
Uw aanmerkelijk belang, dus de aandelen in uw eigen vennootschap, verdienen bij emigratie naar België speciale aandacht. Dit geldt voor het aanhouden van de aandelen, het inkomen (dividenduitkeringen) en winst bij verkoop. Hier krijgt u bij emigratie de hiervoor genoemde conserverende aanslag voor opgelegd. De winst bij verkoop blijft dan binnen 10 jaar na emigratie nog in Nederland belast. Hierna is –op basis van de huidige wet- en regelgeving- onbelaste verkoop in beide landen mogelijk. Afhankelijk van uw situatie kan het ook zinvol zijn om de zetel van de vennootschap mee te verplaatsen naar België of een ander land. In een persoonlijk gesprek vertel ik u hier graag meer over.

Kwalificerende buitenlandse belastingplicht
Tot 1 januari 2015 stond er een bijzondere regeling in de Nederlandse wet: de keuzeregeling voor de fictieve binnenlandse belastingplicht. Op basis daarvan kon een inwoner van (onder meer) België er voor kiezen behandeld te worden, alsof hij/zij inwoner van Nederland was(alsof hij/zij binnenlands belastingplichtige was in Nederland). Hierdoor kon iemand in aanmerking komen voor extra aftrekposten in Nederland. De belangrijkste voorbeelden hiervan waren de aftrek van hypotheekrente, premies voor lijfrente en arbeidsongeschiktheid en het belastingdeel van alle heffingskortingen. De keuze voor de binnenlandse belastingplicht had daarbij geen invloed op de vraag in welk land iemand belasting betaalt (dit wordt immers door het belastingverdrag bepaalt). Ook had de keuze geen invloed op de belastingheffing in België. Immers als inwoner van België blijft iemand altijd binnenlands belastingplichtige in België. De keuze voor de binnenlandse belastingplicht in Nederland kon ook nadelen hebben. De terugploegregeling en/of de inhaalregeling kon er bijvoorbeeld toe leiden dat de in het verleden in aftrek gebrachte hypotheekrente weer (deels) terugbetaald moest worden.

In de afgelopen jaren zijn vele juridische procedures gevoerd over met name de vraag of deze sancties al dan niet terecht waren, tot aan het Europese Hof van Justitie toe. Regelmatig is de Nederlandse belastingdienst daarbij in het ongelijk gesteld en moest de wettelijke regeling weer aangepast worden. Dit heeft er uiteindelijk toe geleid dat per 1 januari 2015 een nieuwe regeling in de wet is opgenomen: de regeling voor kwalificerende buitenlandse belastingplichtigen.

Op een aantal onderdelen lijkt deze nieuwe regeling op die van vóór 2015, maar er zijn belangrijke verschillen. Zo is er geen keuze meer: iemand komt alleen voor bepaalde aftrekposten (waaronder hypotheekrente) in aanmerking, als het inkomen voor tenminste 90% in Nederland is belast. Dit wordt in eerste instantie per (fiscale) partner afzonderlijk bekeken. Indien de ene partner wel voldoet en de andere niet, bestaat hierdoor de mogelijkheid dat nog slechts 50% van de hypotheekrente aftrekbaar is. Indien in zo’n situatie de partners gezamenlijk wel voldoen aan de 90%-norm, kan alsnog voor 100% van de voordelen genoten worden. Indien iemand voldoet aan de 90%-norm, zijn er geen sancties achteraf, zoals de terugploegregeling voorheen. Een nieuwe voorwaarde is dat een inkomensverklaring van de belastingdienst uit het woonland overlegd moet worden, waaruit blijkt welke inkomsten in het woonland zijn aangegeven.

Ondanks dat de nieuwe regeling per 1 januari 2015 is ingevoerd, zijn er nog volop vragen en onduidelijkheden zijn over de toepassing hiervan. Ook m.b.t. deze regeling zullen er ongetwijfeld de nodige juridische procedures gevoerd gaan worden. Het zal duidelijk zijn, dat u zich goed moet laten informeren over de gevolgen voor u persoonlijk, als u in aanmerking denkt te komen voor de kwalificerende buitenlandse belastingplicht. Uiteraard kan ik u bij dit belastingadvies van dienst zijn.

U moet dus in België aangifte personenbelasting doen en ook hier geldt een progressieve heffing voor de meeste inkomsten. Denk maar aan arbeidsinkomsten en de meeste pensioenuitkeringen (inclusief AOW). Het tarief begint bij 25% (inkomen tot € 12.990,-) en loopt tot 50% (inkomen vanaf € 39.660,-). Bij de berekening van de personenbelasting wordt eerst een belastingvrije som in mindering gebracht.

Bijzondere tarieven
Bepaalde inkomsten kennen echter een bijzonder tarief. Zo worden rente-inkomsten en dividendinkomsten belast tegen 30% (sommige uitzonderingen 15%). De bank houdt deze heffingen overigens vaak al in, als roerende voorheffing. Het gaat hier om uw daadwerkelijk ontvangen inkomsten en dus niet om uw forfaitair inkomen, zoals bij box 3 in Nederland. Ook lijfrente-uitkeringen worden belast tegen 30%. Daarvoor is overigens niet de ontvangen uitkering van belang, maar een fictieve uitkering van 3% van het kapitaal.

Kadastraal inkomen
Ook in België is het bezit van een eigen woning in beginsel belast. Hiervoor is de huurwaarde in de vorm van het kadastraal inkomen van belang. Dit bedrag is echter vaak weer vrijgesteld, zodat effectief geen heffing optreedt. Het kadastraal inkomen is overigens ook van belang voor de onroerende (gewestelijke) voorheffing. 

Hypotheekrenteaftrek
In België geldt ook een regeling voor hypotheekrenteaftrek. Deze is echter veel beperkter dan de Nederlandse regeling; het gaat maximaal om amper € 3.000,- per persoon en veelal minder). Wel kunnen ook aflossingen op een hypothecaire lening en premies voor een schuldsaldoverzekering tot aftrek leiden. Let daarbij wel op dat een aftrek(mogelijkheid) in België kan leiden tot beperking van de aftrek in Nederland.

Gemeentelijke en gewestelijke belastingen
Naast de federale personenbelasting bent u in België ook gemeentelijke en gewestelijke belastingen verschuldigd. Deze worden anders berekend dan in Nederland, namelijk als een percentage van de (landelijke) personenbelasting. Dit percentage varieert echter per gemeente en gewest. Als u minder personenbelasting verschuldigd bent, bijvoorbeeld omdat uw arbeidsinkomen in Nederland belast is, dan zou dit dus vanzelf tot minder gemeentelijke belastingen leiden. Omdat dit niet de bedoeling is, is in het belastingverdrag geregeld, dat u ook hierover gemeentelijke belasting bent verschuldigd. Voor de berekening daarvan wordt dan een aparte, fictieve berekening van de personenbelasting gemaakt.

Een belangrijk verschil in belastingheffing tussen Nederland en België treedt op bij overlijden en schenking. In Nederland zijn de tarieven bijoverlijden en schenken van ouders naar kinderen 10% bij een verkrijging tot € 123.248,- en 20% daarboven. Daarbij is van belang dat Nederland nog het recht heeft tot heffing over te gaan tot 10 jaar na uw emigratie vanuit Nederland. Als u de Belgische nationaliteit aanneemt, kan deze termijn overigens verkort worden. Voor de tarieven in België is van belang in welk gewest u woont. Als voorbeeld neem ik echter het gewest Vlaanderen. In geval van overlijden is hier het tarief voor het successierecht:

• 3% bij een verkrijging tot € 50.000,-.
• 9% bij een verkrijging tussen € 50.000,- en € 250.000,-.
• 27% daarboven. 

Handgift en belastbare schenking
Het grote verschil zit hem echter in de schenkingen. In België is het mogelijk door een zogeheten handgift vermogen belastingvrij over te dragen. De schenker moet dan echter nog minstens drie jaren na de schenking in leven blijven. Komt de schenker binnen die termijn te overlijden, dan wordt de schenking alsnog bij de belastbare nalatenschap opgeteld. 
Een andere mogelijkheid is om een belastbare schenking te doen. Bij schenkingen in rechte lijn is het tarief ‘slechts’ 3%. De verschillen op dit vlak tussen Nederland en België maken na emigratie successieplanning mogelijk, toegespitst op uw eigen situatie. Bij dit belastingadvies ben ik u graag van dienst.